Bij het opruimen van de zolder kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om een doos met schoolschriften zomaar bij het oud papier te zetten. Zo zat ik dus een hele dag opstellen, rekenoefeningen en wiskunde van de lagere en middelbare school door te bladeren, tot ik een schrift tegenkwam dat niet met mijn eigen hanepoten was volgeschreven, maar met het regelmatige handschrift van mijn vader. Geen idee hoe het daar is terechtgekomen, maar gelukkig is de doos steeds meeverhuisd van Halsterseweg naar Bonairestraat naar Derpsestraat naar Kerkstraat naar Knippenbergstraat naar Maassingel. De foto’s stonden niet in het dagboek, maar komen uit het fotoalbum van Pa. Het is te interessant om het voor mij alleen te houden, vandaar deze facsimile uitgave, die gedrukt is met hulp van Loesje en Jan.
Januari 2008
Kees Pijs
Deurne
Dagboek vanaf 4 september 1944, de eerste vlucht der Duitscher, tot en met 2 november 1944
Maandag 2 October 1944
De nacht heeft één uur langer geduurd, want de wintertijd is ingegaan. Wat hebben we twee weken geleden ermede gelachen, toen in de couranten de bekendmaking verscheen, dat 2 october de Duitsche Wintertijd zou worden ingevoerd. “Alsof dan de Duitschers hier nog wat te vertellen zouden hebben.”
Wat een optimisme hadden we toen! En nu zitten we allen in de put. Het ziet er naar uit of het nog wel maanden zal duren.
’s-Middags worden de eiland-bewoners aan de Scheldemonding gewaarschuwd om weg te trekken van de gevaarlijke punten voor de komende luchtbombardementen. Ze moeten de laagste punten verlaten in verband met de verwachte overstromingen. Van de hoofdwegen moeten ze vandaan blijven. Op last van de Regering moet de Spoorwegstaking worden doorgezet. De gezinnen van spoorwegarbeiders moeten eveneens onderduiken, want ernstige represailles van de Duitschers worden verwacht. Ten noorden van Turnhout zouden de Canadezen de Nederlandsche grens hebben bereikt.
Dinsdag 3 October 1944
Nog steeds gedreun vanuit België. De Canadezen zouden bij Baarle-Hertog zitten. Bij Merksplas wordt hevig gevochten. Er is zware Duitsche tegenstand. De gehele dag dóór, wordt er druk gevlogen. Toch staat er practisch geen afweergeschut in deze omgeving. De Engelsche hebben tussen 1 en 3 uur de Zeewering bij Westkapelle gebombardeerd. Het eiland Walcheren begint onder te stromen. Dit is gedaan om de geschutsopstellingen, die gericht zijn op de Schelde-monding te isoleren en zodoende buiten gevecht te stellen. Dit beloofd een gevoelige klap te worden voor dit eiland. Zouden er veel mensen verdrinken? Zouden ze zich nog in veiligheid kunnen brengen? Zouden ze vanaf hun zolders spoedig door de Engelschen geholpen worden? Hoe moet dat nu met hun voedsel-en watervoorziening? Dit zijn allemaal vragen, die zich aan ons opdringen. De tijd zelf zal hierop het antwoord moeten geven. Op het eiland Walcheren vertoeven naar schatting nog 50.000 mensen.
Woensdag 4 October 1944
In verband met de kolenpositie der electriciteitsvoorziening bestaat de mogelijkheid dat we zonder licht, en dus zonder radio berichten komen te zitten. Daarom zal vanuit Engeland een krant door jagers worden verspreid: “De Vliegende Hollander.”
In België wordt drukker geschoten. Merxem is bevrijd. De Canadezen en Polen rukken ten noorden van Antwerpen 12 km. op. Bij Baarle-Nassau, dat inmiddels bevrijd werd, worden nog steeds vorderingen gemaakt. We leven weer op! Er is een drukke actie van Engelsche jagers. Voor de bevrijde gebieden komt er een speciale uitzending van de “Wereld-nieuwsdienst”, die de dagbladredacties zonder censuur mogen publiceren. Niet gaan werken!
Donderdag 5 October 1944
Al heel vroeg is er beweging in de lucht. Mooi zonnig weer. De gehele dag door is er een geweldig gedreun vanuit België. De Engelschen hebben Stabroek bereikt
op 5 km. van de Nederlandsche grens. De gehele dag door is er een haast onafgebroken kanongebulder. Het geschut blijft maar aanhouden. ’s-Avonds meldt de radio, dat Stabroek en Capelle werden bevrijd, en dat Lillo en Putte werden bereikt. Het is dus waar, dat de Canadezen deze richting uitkomen. De toestand voor ons wordt nu spannender. Zullen ze flink doorzetten, of wordt het een slakkengangetje? Ook den gehelen avond blijft het gedreun aanhouden. We kunnen goed merken, dat het dichterbij komt. Hilvarenbeek, 10 km. van Tilburg is in den voormiddag gevallen. ’s-Avonds zitten de geallieerde troepen nog 8 km. van Tilburg.
Het hele front ten zuiden van Brabant blijkt in beweging te zijn. Als ze goed doorzetten zullen we er wel gauw vanaf zijn.
Vrijdag 6 October 1944
Onder de morgen, vooral tusschen 2 en 5 uur is het kanonvuur ontzettend hevig. Het klinkt weer veel dichterbij, dan den vorigen dag. De ramen en deuren staan
haast aan één stuk te rammelen en te rinkelen. We kunnen de luchtdruk telkens als een windvlaag tegen het dak horen slaan. Dezen dag maar niet gaan werken. M’n studieboeken in kisten gedaan en in den kelder geplaatst.
De hele dag door weer aanhoudend kanongebulder. De berichtendienst meldt, dat de troepen Putte zijn gepasseerd, op weg naar Woensdrecht. Ze zijn nog 10 km. van de Zeeuwse weg verwijderd en slechts 15 km. van Bergen op Zoom. De overige fronten interesseren ons nu niet meer. We zitten te springen op nieuws over “ons front”. Het 2e leger zit nog 5 km. van Tilburg. Poppel is bevrijd. Om circa 5 uur passeren honderden grote vliegtuigen, niet in formatie, als ’n zwerm vogels. Deze zouden parachutisten bij Wageningen over de Rijn hebben afgezet.
Zaterdag 7 October 1944
Gedurende de afgelopen nacht was het gebulder minder hevig dan de nacht daarvoor. Het leek méér op afweergeschut. Overdag is het schitterend weer. Er wordt ontzettend hard gevochten. ’s-Middags meldt de radio: “Ossendrecht bevrijd, bij Woensdrecht wordt hard gevochten.” Het geschut lijkt wel vlakbij. In vogelvlucht is het vliegveld circa 11 à 12 km. van ons vandaan. In den namiddag kunnen we zelfs het mitrailleurvuur horen ratelen. Het front moet dus wel dichterbij komen. De geruchten komen nu pas goed los. “In Ossendrecht 70 huizen doorschoten”. “Hoogerheide ziet er verschrikkelijk uit”. Het wordt van weerskanten beschoten. De kerk ligt in elkaar. De Canadezen zitten al in Kuipersbossen, vlak bij Nieuw-Borgvliet. En zo gaat het maar door.
‘s-Avonds zegt de radio: “De Duitsche troepen op Zuid-Beveland worden met afsnijding bedreigd.” In den laten avond wordt het veel rustiger. ’s-Nachts wordt er haast niet geschoten. Het geschut, dat we wel horen, klinkt veel verder weg. Het komt dus van een ander front. Volgens de Engelsche radio worden van Duitsche zijde slechts enkele tanks ingezet. Merkwaardig is wel, dat we hier vlak achter het front zo weinig merken van aanvoer van de Duitschers, náár en ván het front. Tegen twaalf uur trekken er veel wagens met paardentractie door het dorp, richting de Hazelaar. Den helen nacht door is het overigens zéér rustig, tegen aller verwachtingen in. Overdag hebben we de kelder in gereedheid gebracht. De balken onderstut en zitplaatsen aangebracht.
Zondag 8 October 1944
Onbegrijpelijk, dat het zo stil blijft. Het schieten is zoo goed als afgelopen. Er komt meer aanvoer naar Bergen op Zoom. Zelfs een aantal zware tanks zijn in Wouw gepasseerd naar Bergen op Zoom. Het weer is slecht, zwaar betrokken. ’s-Avonds meldt de radio: “Hoogerheide is gepasseerd. De Canadezen zijn nog 5 km.
van Bergen op Zoom verwijderd. Dat moet dus zijn voorbij de Zeeuwse Weg.” “Ten Westen van Ossendrecht hebben de Canadezen een tankaanval der Duitschers afgeslagen, aldus de B.B.C. Tevens wordt medegedeeld, dat de Kreekkraksche Dam, dus de Zeeuwse Dam onder artillerie-vuur ligt. Zuid Beveland is dus afgesloten.
Foto: Oorlogsschade aan de pastorie van de Gertrudisparochie in de Herelsestraat 115. Collectie West-Brabants archief.
Samen beleven we meer
Reacties op dit verhaal