Heemkundekring De Heerlijckheijd Nispen

Het verhaal

Roosendaal-Nispen, februari 2014

Sinds 22 oktober 1991 heeft Nispen een heemkundekring. Ik ben, als Roosendaler, lid van de vereniging sinds het jaar 1998. Mijn moeder, Adriana (Naan) van Eekelen, is in dit mooie dorp geboren op 27 mei 1911 op de Brembos in Nispen. Schuin tegenover het café De Brembos op een boerderij aan de Rietgoorsestraat, vroeger de Bergsebaan. Mijn opa was Piet van Eekelen, ook wel Peerke Brem en gehuwd met Lies Theunis. Opoe Lies Theunis is nog familie van de oudbeheerder van het buurthuis Nisipa, Tiest Theunis. Vandaar dan ook enige verwantschap met de Heemkundekring Nispen. Het mooie grensdorp waar de kippen soms nog op straat lopen. Wanneer ge van het Molenbeekpad rechts af naar de ‘De Lind’ gaat, richting dorp, kan dat wel eens gebeuren. Nispen, wordt ook uitgesproken als “Nipse” in het Noord-West Brabant.

De ‘Heerlijckheijd van Nispen’ doen het goed op Regionale Heemkunde Quizzen. De quizzen worden meestal gehouden in de maand november en dat schept sfeer. Dit is echter maar een klein onderdeel van wat de vereniging doet. De heemkundekring doet nog veel meer! De vereniging houdt zich vooral bezig met het Nispens erfgoed. Door middel van activiteiten en aandacht voor het verleden en heden. Het behoud van nog aanwezig zijnde cultuurhistorische gebouwen, landschappen, foto’s (5500) en documenten staat centraal. Nispen is een dorp in de gemeente Roosendaal met ca. 1500 inwoners. De vereniging organiseert lezingen, excursies en tentoonstellingen. Voorwerpen waar geschiedenis aan verbonden is, worden zorgvuldig bewaard. Geschriften die te maken hebben met het Nispens heem zoals boeken en krantenknipsels en bidprentjes (1400). Heel belangrijk zijn de rondwandelingen met de schooljeugd door het dorp en omtrek, en interviews met bewoners uit Nispen. Samenwerken met gemeenten en instanties om monumentaal groen en panden te behouden. Er wordt onderzoek naar gedaan of men laat onderzoek doen. Veel aandacht wordt geschonken aan natuurontwikkeling. Eén van de mooiste en meest opvallende gebouwen is de molen van Aerden (1850). Het enige rijksmonument wat het dorp rijk is. Blikvangers zijn de toren van de R.K. kerk H. Maria Hemelvaart en de wieken van de molen van Aerden. Te zien wanneer men halverwege wandelend of fietsend vanuit Roosendaal over het Molenbeekpad gaat.

In het jaar 2000 had de gemeente plannen om de locatie Oostmoer fase 1 bouwrijp te maken. De vereniging vroeg toen om archeologisch onderzoek te mogen doen. Jammer genoeg zag de gemeente Roosendaal daar niet veel in. Ruim vijf jaar later werd Oostmoer fase 2 gestart. De gemeente liet toen wel proefboringen verrichten in de zomer van 2006. Deze waren zo waardevol dat het de moeite was om verder onderzoek te doen. Begin 2007 werd daaraan begonnen. Sporen van bewoning uit de 10e en 11e eeuw werden toen gevonden. De overblijfselen van aardewerk dateren uit de 10e en de 11e eeuw . De oudste scherf dateert uit de 8e eeuw en aardewerk pijpen. Waterkuilen, greppels, waterputten, woningen en een bijgebouw werden blootgelegd. Deze vondsten waren voor de Heemkundekring Nispen zeer waardevol en een kroon op hun werk!

In 2014 zal het gebied rond de kerk worden heringericht. Het Nispens verleden wordt dan verlengd. Er zal dan wordt onderzoek gedaan worden naar mogelijke archeologische overblijfselen. De werkzaamheden vinden plaats onder leiding van stadsarcheoloog Marco Vermunt. De vereniging hoopt op nog meer interessante vondsten. In augustus is de vereniging altijd present op de Nispense braderie. En in september aanwezig bij het Roosendaals Treffen. Er is ook een speciale website voor jongeren, namelijk www.jeugd.heemkundenispen.nl .

Vroeger, trouwens tot op de dag van vandaag nog, was Nispen een ‘heerlijkheid’. Vandaar dat gekozen werd voor de Heerlijckheijd van Nispen. Het is de naam van de vereniging geworden. Een heerlijkheid moet gezien worden als een verzameling van heerlijke rechten die een Heer leende van een graaf of hertog. Het dorpswapen van Nispen verwijst naar de oorspronkelijke Heren van Nispen.

De jaarvergadering wordt gehouden in februari. Het bestuur legt dan verantwoording af over het gevoerde beleid. De bijeenkomsten worden meestal gehouden in het buurthuis Nisipa. Bergsebaan 8 in Nispen, home van de Heemkundekring. Toegang is alleen voor leden. Tijdens de rondvraag kan ieder aanwezig lid vragen stellen of suggesties naar voren brengen. De najaarsvergadering wordt gehouden meestal in de maand november. Tevens met de uitreiking van het jaarboek, waarvoor veel belangstelling is. Aan het jaarboek wordt een heel jaar gewerkt. Inmiddels zijn er al 21 jaarboeken verschenen. Het eerste jaar boek kwam uit in 1993. De jaarboeken 1993, 1995 en 1998 zijn inmiddels uitverkocht. Eenentwintig jaarboeken met in totaal 3417 bladzijden. Met complimenten voor de auteurs en redactie.

In het jaarboek van 1995 no.3 op blz. 216 wordt mijn oom Antonius (A.A.van Eekelen) nog genoemd. Hij werd geboren op 2 juni 1912 op de Brembos. Oom Toon was de zoon van Piet en Lies van Eekelen-Theunis. Gesneuveld op de Grebbeberg, gemeente Rhenen, op 12 mei 1940 tijdens de hevige gevechten in WOII. De tachtig uur durende oorlog was nog maar net begonnen! Niet op 13 mei 1940 is hij gesneuveld maar op 1e Pinksterdag 12 mei 1940. Dit volgens een officiële overlijdensakte van de gemeente Rhenen. Er is altijd uitgegaan dat zoon en broer op 13 mei 1940 is gesneuveld. Hij ligt begraven op het Militair Ereveld Grebbeberg in Rhenen, Rij no. 2, Graf no. 19.

Het logo van de vereniging is ontworpen door architect Frans Deelen uit Nispen. Het symboliseert een hand met een doorzichtige bol. De bol staat voor heerlijkheid en verwijst naar het verleden, het heden en de toekomst van Nispen.

Het erfgoed is opgeslagen in het Witgelekruisgebouw Prins Bernardstraat 2 te Nispen. Inmiddels met een verzameling boeken, documentatie en tijdschriften van 325 stuks en met momenteel honderd voorwerpen. Dit alles wat betrekking heeft over het verleden van het dorp Nispen. Op bepaalde tijden kan men een bezoek brengen aan het Erfgoedcentrum. Meestal op zaterdagochtend van 10.00 uur tot 12.00 uur. Of op afspraak voor een praatje of een vraag over de dorpsgeschiedenis. De koffie en thee staan dan klaar. Momenteel heeft de Heemkundekring Nispen 296 leden.