Het Nieuw Antwerps Liedboek

De activiteit

Antwerpen was in de 16e eeuw een ware, kosmopolitische havenstad. De stad bruiste van de talen, betaalmiddelen, religies en nationaliteiten. In 1544 publiceert drukker Jan Roelants het Antwerps Liedboek. Deze liedbundel in handig zakformaat bevatte 221 oude en nieuwe ‘liedekens’, bedoeld om te gebruiken bij het zingen in het café en op straat. Het was een boekje om te gebruiken tot het versleten, verbrokkeld en uiteindelijk volledig vergaan is. Bijna was het met het Antwerps Liedboek ook daadwerkelijk zo gelopen. Van alle exemplaren heeft er welgeteld één de tand des tijds overleefd …

Het Antwerps Liedboek, dat op korte tijd vier herdrukken kende, belandde al in juni 1546 op de index van verboden boeken. Vandaag bestaat er nog maar één exemplaar van de derde druk, het bevindt zich in de Herzog August Bibliothek in het Duitse Wolfenbüttel. De dames van Teletext (muziektheatermakers Leonore Spee en Sascha Bornkamp) creërden samen met schrijvers, muzikanten, historici, studenten en kinderen een dertigtal nieuwe nummers en teksten. Sommige staan heel dicht bij het origineel, andere zijn haast onherkenbaar. Maar altijd verhouden ze zich op een of andere manier tot een van de 16de-eeuwse liedekens.

Het Nieuw Antwerps Liedboek is een groot, kleurrijk, ambachtelijk gebonden boek waarin de nieuwe werken gebundeld zijn. De nieuwe makers schreven met de hand hun tekst in het boek: op de linkerpagina staat steeds het origineel uit het 16e-eeuwse boekje, rechts de herwerking. Je kan rustig zitten om door het boek te bladeren. Ook bevat het boek QR codes die linken naar de projectwebsite, zodat je de muziek en ingesproken teksten kan beluisteren. Je kan zelfs in gesproken of geschreven vorm een eigen lied, associatie of gedachte achterlaten.

Rondreis België en Nederland
Dit boek reist in de vorm van een installatie sinds juni 2024 langs bibliotheken, musea en andere openbare plekken. In eerste instantie in Antwerpen, waar het boekje oorspronkelijk werd uitgegeven. Daarna volgde ook op andere plekken, waaronder Mechelen, Gent en Den Bosch. Waarom Nederland en België? De liedjes uit het Antwerps liedboek hebben allemaal hun eigen, unieke oorsprong uit de ruime omgeving van Antwerpen. Het was dan ook niet verrassend dat ze in meer of mindere mate bekendheid waren in de Nederlanden van de 16e en 17e eeuw.