Arie de Leur in het verzet
Zoon Wim vertelt over het verzetsleven van zijn vader Arie tijdens de Tweede Wereldoorlog. En over liefde op het eerste gezicht tussen Arie en Annie.
Vrijdag 31 januari 2014
Ten behoeve van het project Natuurcompensatie A4 worden in het gebied rondom Kruisland werkzaamheden uitgevoerd voor een geplande herinrichting van weiland tot natuurgebied door Waterschap Brabantse Delta. Uit veiligheidsoverwegingen zijn delen van dit gebied onderzocht op explosieven uit de Tweede Wereldoorlog. En vrijdag 31 januari 2014 trof men een gedeelte van een V1-bom aan op een akker aan het Dirksdijkje, tussen Kruisland en Moerstraten. Acuut ontploffingsgevaar was er niet volgens de EOD!
In deze buurt aan de Princebosseweg, een dun bevolkt gebied, zijn een tiental onbemande V1-vliegtuigbommen neergestort in WOll, waarvan sommige ontploften tijdens de vlucht en andere de grond in werden geboord. Ook gingen er een aantal verloren door defect bij de lancering.
De gevonden V1-bom, slechts een deel ervan, is 1.2m hoog met een diameter van 90 cm en weegt netto explosief gewicht ruim 930 kg. De V1-bom ligt op een diepte van een meter. Volgens kenners liggen er in Brabant ongetwijfeld nog meer. De Explosieven Opruiming Dienst (EOD) wou de bom ter plaatse tot ontploffing brengen. Dat moest, omdat de V1 niet gedemonteerd kon worden. Het ontstekingsmechanisme van deze bom was in zeer slechte staat en zat aan de onderzijde, wat veel problemen met zich meebracht. Zo concludeerden de specialisten van de EOD. Verwacht werd een schokgolf te voelen tot een tiental km in de omtrek. In Engeland is men goed bekend met de ontmanteling van V1-bommen. Daarom werd er gebruik gemaakt van deze kennis om de bom gecontroleerd onschadelijk te maken. Maar alvorens men tot ontmanteling zou overgaan, moest er nog al wat aan vooraf gebeuren. Zo zouden bewoners in het gebied tijdelijk geëvacueerd moeten worden. Allen die in een straal van 600 meter wonen, zo werd besloten door de veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. De V1-bom werd door het gespecialiseerde bedrijf Explosive Clearance Groep uit Wijchen
(Gelderland) vrijdag 31 januari 2014 bij een object-detectie ontdekt.
Donderdag 27 februari 2014
De evacuatie betrof alle bewoners die op Steenbergs grondgebied wonen. Bewoners van 14 huizen, boerderijen en gebouwen. De evacuatie ging de hele dag, van ‘s ochtends 6.45 uur tot ’s avonds 18.45 uur duren. In café De Commerce in Kruisland konden geëvacueerde bewoners voor die dag opgevangen worden, indien men dat zelf wou. Maar er waren ook bewoners die naar familie gingen of er een dagje uit van maakten. Rond 06.45 uur werden de bewoners opgehaald door de politie en werden hun huizen verzegeld. De dag waarop de bom tot ontploffing gebracht werd ging men ‘V-day’ noemen.
Om 07.00 uur begon de EOD springlading aan te brengen, nadat de politie het sein vrij heeft gegeven. De politie en media moesten toen ook buiten de 600 meterzone blijven. Het luchtruim boven Kruisland bleef de hele dag dicht! De Brandse beek, naast de V1-bom, was drooggelegd om de schokgolf te weren. Verwacht werd dat bij een gecontroleerde ontploffing een krater van 46 m² zou ontstaan. Met vrachtwagens, die af en aan reden, over het kleine landweggetje in de polder werd 5000 kub zand aangevoerd. Het zand moest over de bom gebracht worden, zodat het een berg werd. Dit om de druk te onderscheppen wanneer de bom ontplofte. Onder een grote 8 meter hoge zandberg kwam de bom tot ontploffing rond 15.55 uur. Eerder was gepland 16.00 uur, maar vanwege de regen werd het vervroegd. Gelukkig bleef het verwachte spektakel uit. Slechts een lichte trilling was voelbaar. “Geen harde klap”, zoals van tevoren verteld werd. Wel een metershoge zandverzetting natuurlijk. Na de ontploffing moest het gebied uitwasemen. Rond 18.45 uur konden de geëvacueerde bewoners weer terug naar huis. Er zijn ook geen grote schade gevallen gemeld. Enkele bewoners spraken over verschoven dakpannen en de ruiten bleven zelfs heel. “De eerste berichten waren positief na de ontploffing”, aldus een woordvoerster. Al met al viel het allemaal dus wel mee. De bewoners waren opgelucht na wekenlange spanning en drukte in hun buurt. Na ca. 71 jaar in de grond te hebben gezeten ging de V1-bom Kruisland en omgeving dan vaarwel zeggen op een spectaculaire wijze.
De EOD krijgen jaarlijks ruim 3000 bommeldingen binnen. Maar nu na ongeveer 25 jaar is er dan toch weer een zeldzame melding van een gevonden V1-vliegtuigbom. De V1 was het eerste Duitse wapen uit WOII. Een onbemande straalvliegtuig. Later werden ze kruisvluchtwapens genoemd. Met een snelheid van 650 km per uur werden ze dag en nacht afgeschoten met een reikwijdte van ruim 400 km. In totaal zijn er zo ̓n 30.000 geproduceerd door dwangarbeiders. Deze gevangenen moesten onder vreselijke omstandigheden werken in fabrieken. Weinig eten, slaag, lange werkdagen moesten ze maken. Ik heb het horen vertellen door een kennis die er gedwongen aan mee heeft moeten werken.
De bommen werden meest vanuit Frankrijk en Nederland afgeschoten. Met bestemming Antwerpen en Engeland. In totaal ca. 6500 bommen. De eerste aanval op Engeland met de V1 was in juni 1944, haast op het einde van de oorlog en bezetting. In ca. drie maanden vielen er 6000 doden, 17000 gewonden en werden veel gebouwen vernietigd en beschadigd. In Antwerpen en omgeving vielen 2500 V1-bommen. Met 4500 doden, 7000 gewonden en 50000 verwoeste panden en gebouwen werd de balans opgemaakt. Vanuit Oost-Nederland werden in december 1944 nog lanceringen verricht op Antwerpen in verband met het Ardennen offensief. Vooral ook de Antwerpse haven kreeg het zwaar te verduren. Onophoudelijk vlogen de bommen met brullend, gierend geluid over onze stad. Daartussen door de loeiende geluiden van sirenes. Ik herinner het me nog goed.
De samenwerking verliep goed tussen gemeente Roosendaal, gemeente Steenbergen, Koninklijke landmacht en Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Waarnemend burgemeester van de gemeente Steenbergen Joseph Vos, zei dat het risico vanzelfsprekend nihil moest zijn. Daarom was er ook permanente bewaking ingesteld bij de V1-bom. Het belangrijkste was dat alles goed en veilig zou verlopen natuurlijk. Ca. 100 mensen waren de hele dag in touw om te zorgen dat alles goed zou verlopen, zoals EOD, politie, brandweer, GGD, gemeenten Steenbergen en Roosendaal en het Waterschap. Tevoren waren bodemmonsters, watermonsters en luchtmetingen verricht. En een nulmeting die de staat van gebouwen in kaart brengt. Er werd met alles rekening gehouden.
De kosten die het hele gebeuren met zich meebrengen komen voor rekening van de EOD. De gemeenten moeten echter wel het onderzoek en meting van grondwater, grote hoeveelheid te verzetten zand, evacuatie en extra verzekering betalen. En dat kan wel eens flink uit hand gaan lopen. Burgemeester Vos van Steenbergen en burgemeester Niederer van Roosendaal waren zeer tevreden en blij met de goede afloop, evenals eigenlijk iedereen wel.
De V1-bom was een onbekend en verraderlijk wapen. Hij zaaide angst en zorgde voor veel verdriet en leed onder de bevolking, waar deze tot ontploffing terechtkwam. Tijdens de bezetting en terwijl de V1-bommen ons om de oren vlogen, zong men het volgende liedje om de praktijken van Hitler en zijn trawanten belachelijk te maken. Vertaald in Roosendaols dialect. Manke Nelis zong ooit ‘Kleine jodeljongen’ met een andere tekst natuurlijk, maar wel dezelfde melodie. Als kind zongen wij de onderstaande tekst uit volle borst mee. Ook na de bezetting en oorlog werd het nog gezongen. Dat was in die tijd een tophit! Daar komt ie:
*Oh m’nne kleine schilders jonge.
Wa ben de gij nouw toch begonne.
Waant mee al oe mietrajeurs en bomme.
Kunde gij nooijt in Engelaand komme.
Samen beleven we meer
Reacties op dit verhaal