Van Dolle Maandag naar de Bevrijding Deel 7

Het verhaal

Bij het opruimen van de zolder kan ik het niet over mijn hart verkrijgen om een doos met schoolschriften zomaar bij het oud papier te zetten. Zo zat ik dus een hele dag opstellen, rekenoefeningen en wiskunde van de lagere en middelbare school door te bladeren, tot ik een schrift tegenkwam dat niet met mijn eigen hanepoten was volgeschreven, maar met het regelmatige handschrift van mijn vader. Geen idee hoe het daar is terechtgekomen, maar gelukkig is de doos steeds meeverhuisd van Halsterseweg naar Bonairestraat naar Derpsestraat naar Kerkstraat naar Knippenbergstraat naar Maassingel. De foto’s stonden niet in het dagboek, maar komen uit het fotoalbum van Pa. Het is te interessant om het voor mij alleen te houden, vandaar deze facsimile uitgave, die gedrukt is met

hulp van Loesje en Jan.

Januari 2008

Kees Pijs

Deurne

Dagboek vanaf 4 september 1944, de eerste vlucht der Duitscher, tot en met 2 november 1944

Maandag 16 October 1944

Vannacht hebben we voor het eerst een trommelvuur gehoord. Het heeft geduurd van circa 3 uur tot na 4 uur. Het was een gedreun en gerommel aan één stuk, zonder ook maar enkele seconden onderbreking. In de richting Hoogerheide was het mondingsvuur niet van de lucht. Het Duitsche geschut was intusschen niet te hooren. De Duitschers moesten zeker dekking zoeken in de loopgraven. Als daar niet veel soldaten gedood en gewond zijn, nou, dan weet ik niet meer wanneer ze dan wel moeten sneuvelen. (Dit is later gebleken een pantserslag te zijn geweest ten zuiden den Zeeuwschen dam en in de polders ten N.W. van Ossendrecht)

Even na 8 uur ’s-morgens een ontzettende klap. Er springen verschillende ruiten op het dorp. Later blijkt dat er nabij Moerstraten een projectiel, vermoedlijk een V-1 is neergekomen. Althans, er worden staven en stukken ijzerwerk in de nabijheid van de ontzettend groote kuil, die het heeft gemaakt, teruggevonden. Op Zoomvliet moeten de menschen hun huizen verlaten. Het ligt 3 km. in vogelvlucht hier vandaan. Er is Duitsch geschut opgesteld. De heele voormiddag heeft het al geschoten. De ruiten staan hier te rammelen.

Gedurende den namiddag zijn de Engelsche jagers weer aan het duiken op de Duitsche stellingen en geschut-opstellingen. Om half zes was ik in de omgeving van de Vijfhoek. De luchtdruk van het geschut bij Zoomvliet was als een windstoot te voelen bij elk schot. Er was veel afweergeschut voor de aanvallende jagers en er werd met lichtspoormunitie geschoten. Lichtgevende kogels vlogen in de richting van de vliegtuigen. Deze vormen voor het afweergeschut een aanwijzing, of ze ver van de jagers verwijderd zijn. De artillerie is druk in actie. Nu het Duitsche geschut is teruggetrokken kunnen we het nog beter merken.

De radio brengt het bericht, dat Woensdrecht is bevrijd. De Zeeuwsche dam echter blijft nog in handen van den Duitschers. In de sector Arnhem zijn bij Renkum geallieerde troepen den Neder-Rijn overgestoken. In de Peel wordt opgerukt naar Venraij. In Zeeuwsch-Vlaanderen hebben de landingstroepen contact gekregen met de troepen van het bruggehoofd bij Watervliet. Ze zijn nu 2 km. in Westelijke richting doorgestoten. Een lange strijd wordt nog voorspeld voor Zeeland om de Schelde-monding, maar succes is verzekerd! Schrale troost!!! Wij hebben wėl haast. Wij willen die Rotmoffen zoo vlug mogelijk kwijt. (Even na 8 uur ’n tros van 20 lichtkogels in de richting Zundert. Later nog ’n groep van 9 stuks boven Bergen op Zoom en nog verscheidene boven Roosendaal! Dat is ’n prachtig zicht!)

Half elf! Geschut, gehuil van granaten en een ontploffing! Dit herhaald zich zoo 2 maal achter elkander. We vliegen naar beneden en brengen een en ander in veiligheid in de kelder. Toch blijft het verder rustig. We nemen maar aan, dat het verdwaalde granaten zijn en maken ons weer gereed om te gaan slapen. Kwart voor elf!! Weer hetzelfde. De granaten komen overvliegen want we hooren ze huilen en vlak daarop in de omgeving inslaan.

We zullen deze nacht maar in de kelder doorbrengen. De buren hebben geen overwelfde kelder en blijven deze nacht bij ons beneden.

Dinsdag 17 October 1944

Merkwaardig was het wel, dat we precies op ’n uurwerk konden uitmaken wanneer er weer granaatvuur moest komen. Het ging precies met tusschenpoozen van ’n kwartier. Dit heeft zoo geduurd tot twee uur ’s-morgens. Daarna hebben we bedden van boven gehaald en die in de woonkamer uitgespreid en om beurten geslapen. Het valt niet mee, om ’n heele nacht in een kelder te zitten.

’s-Morgens blijkt, dat de granaten zijn ingeslagen in de buurt van het station, hier één kilometer vandaan. Enkele huizen zijn geheel doorzeefd van scherven. De melkfabriek kan niet werken. De rails zijn zwaar gehavend. De hele dag door is het geschut weer te hooren. Jagers zitten weer in de lucht en duiken herhaaldelijk op het Duitsche geschut. Wandaag is het slecht weer. De dag brengt verder geen bijzonderheden. De radio verkondigt slechts, dat Duitsche tegenaanvallen werden afgeslagen bij Woensdrecht.

Woensdag 18 October 1944

De afgeloopen nacht bracht weer granaatvuur tusschen ca. 2 en 4 uur ’s-morgens. Overdag wordt bekend, dat schade is aangericht in de buurt van Zoomvliet. Daar staan bij boer Dekkers 3 stuks geschut op het erf. Het geschut zelf is niet geraakt. De menschen die daar wonen trekken allen weg. Overdag weer jager-aanvallen op geschut-opstellingen. Er zitten weer heel wat zware bommen tusschen.

De radio brengt voor ons geen ander nieuws, dan dat ten Noorden van Woensdrecht door de Duitschers versterkingen werden aangevoerd. IJzendijke en Venraij werden bevrijd. In Amsterdam gaat ’n noodtoestand ontstaan. Rond zeven uur ’s-avonds beginnen de eerste granaten te komen. Met tusschenpoozen van circa een kwartier worden er enkele afgevuurd. Toch maar gewoon naar bed gegaan.

Donderdag 19 October 1944

’s-Morgens om twee uur wordt ik wakker van de inslaande granaten. Verschrikkelijk harde klappen. ’t Is geweldig angstig midden in de nacht. Het bed meegenomen naar beneden en in de huiskamer geslapen. Na vier uur wordt het rustiger. ’s-Morgens blijkt, dat de granaten schade hebben aangericht in de buurt van boer Bartelen en bij de Wouwsche Hil. Verder zijn er terechtgekomen in de omgeving van de Zeezuiper.

Het is heel slecht weer vandaag. Slechts ’n hoogst enkele jager is er te zien. Het Duitsche geschut is den heelen dag door niet te hooren. Het is abnormaal stil vandaag. In de namiddag komen nog Canadeesche granaten neer op de Wouwsche Weg te Bergen op Zoom, nabij de Tankval. ’s-Avonds heel rustig. Gedurende de nacht Engelsche jager-verkenning. Er moeten veel lichtkogels hebben gehangen.

Vrijdag 20 October 1944

Van 7 tot 8 uur beschieting met granaatvuur door de Canadeezen. Gedurende de voormiddag wordt er weer wat drukker geschoten dan de voorafgaande dagen. Er zitten al vroeg Engelsche jagers in de lucht. Telkens is er dan het gebruikelijke Duitsche afweervuur te hooren. In den namiddag komen, door druk Duitsch geschut heen, regelmatig Canadeesche granaten naar hier. Ze kunnen niet ver van hier gevallen zijn.

De radio meldt: Landingen op de Philipijnen, Breskens en Venlo worden genaderd. Offensief begonnen in de richting Roosendaal. De Moerdijkbrug gebombardeerd. Om acht uur ’s-avonds komen al granaten neer. Meerdere salvo’s volgen gelijktijdig. Dit duurt zoo voort tot middernacht. De volgende dag blijken granaten te zijn ingeslagen aan de Rijksweg bij het station, de Steenfabriek en bij boer Damen.

Zaterdag 21 October 1944

Onder den morgen vallen er weer Canadeesche granaten. Er wordt de heele voormiddag door, druk geschoten in de richting Esschen. Er zit ook Duitsch Pantsergeschut tusschen. Het weer is beter geworden. Toch zijn er nog geen jagers in de lucht. Van hier moeten er troepen naar de richting Breda. De geruchten doen de ronde, dat een 30-tal tanks zijn doorgebroken bij Wuestwezel. Duitschers op het dorp laten het uit. In den namiddag wordt op enkele plaatsen inkwartiering gemaakt. Er gaan weer andere Duitschers komen. Volgens radioberichten is Calmpthout bevrijd. Op de weg van Antwerpen-Roosendaal en Antwerpen-Breda werd 8 km. opgerukt. Ook de heele namiddag en avond wordt er druk geschoten. ’s-Avonds voor ieder een pakje klaargemaakt met ondergoed enz. bij geval van evacuatie. Ondanks goed vliegweer toch weinig activiteit in de lucht.

Zondag 22 October 1944

Vooral onder den morgen, tusschen 3 en 4 uur wordt er weer druk geschoten. Granaten komen vooral weer in de omgeving Wouw en Roosendaal. Toch maar boven geslapen. Overdag komt het geschut vooral uit de richting Roosendaal-Nispen. Weer weinig jager-actie. Op het heele dorp haast van huis tot huis inkwartiering. Thuis komen we er zóó vanaf. Er liggen nu heel wat troepen op het dorp en bij de boeren buitenaf. Veel Feldgendarmerie is er bij. Er is meer Duitsch geschut te hooren, zoowel overdag als ’s-nachts.

Kwart voor vijf zegt de radio: “De Canadeesche troepen staan nog 1,5 km. van Esschen”. Ook het offensief tegen ’s-Hertogenbosch is ingezet.

Foto: Een legertruck passeert de Heilige Gertrudis van Nijvelkerk, oktober 1944. Foto collectie West-Brabants Archief.