Biechtgeheim

Het verhaal

Drieske zaat al in de eerste klas, de klas waor ze langzaomaon klaorgestoomd wiere vor den eerste heilige communie. In de catechismuslessen had meneer pastoor al eel veul verteld. Hij aar verteld over god in de hemel de schepper van hemel en aarde mee alles der op en der aon. Ook over Adam en Eva in het paradijs mee da verschrikkelijk serpent van een slang. De tien gebooien waren ok al aan bod gekomme. De meeste, zoals gij zult nie stele en eert uw vader en moeder begreep hij wel, mar wa nou ge zult geen onkuisheid bedrijven waar, daor begreep ie niks van. Hij aar et thuis al aon z’n vaoder gevraogd, nou die aar gezeed da ge nie zomar bij de buurvrouw ‘t schouwke mogt gaon vege. Want onkuis wou zegge vies, vuil en smerrig. Moeder aar gezeed tegen vaoders: maokt da jong nie zo gek, straks verteld ie et nog allemaol terug aon de pastoor. Drieske begreep ‘t toen elemaol nie mir, mar da ‘t nie moog da war duidelijk. Mee alles wat Drieske nie begreep vroeg hij thuis hoe da nou eigenlijk waar. Ze noemden em daorom thuis al gauw ons klein Pastorke. Ook bidden kon ons Drieske al goed, over Maria, het onze Vaoder en niet te vergeten de oefening van berouw, die goed van pas kwaam nao ‘t biechte, want dan pas wieren oe zonde vergeven. Zo ook aar meneer pastoor veul verteld over dagelijkse- en doodzonde. Dagelijkse zonden waren kleine vergrijpen zoals ‘n klein bietje liegen of s’aovonds gaon slaopen zonder ‘t aovondgebed op te zegge. doodzonden waren zwaore zonden die tegen de tien gebooien ingiengen, zoals stelen of onkuisheid bedrijven of echtbreke. Da leste begreep ie toch nog nie zo goed, mar allee. Zo aar meneer pastoor ok verteld da ge mee doodzonde op oe gewete nooit in den hemel kon komme, Dan gieng de naor de hel waor ‘t altijd verschrikkelijk braande. Mee veul dagelijkse zonde gieng de eerst nog ‘n tijdje naor ‘t vaogevuur om alles nog es goed schoon te braande.Meneer pastoor had ok nog de geboorte van Jesus Christus verteld, dat hij wonderen kon verrichten, zoals van waoter wijn maoke en van steenklompe goudklompe en ok kon hij gewoon over ‘t waoter lope. Drieske aar da thuis verteld en z’n vaoder aar gezeed mar da kan ik ok. Ge mot tegen meneer pastoor mar is vertelle da ik eel goed van wijn waoter kan maoke en van goudklompe steenklompe en van hout klompe om op te lope en daor kan ik in de wienter as ‘t haard gevrore eet mee over ‘;t waoter lope, en ak eel veul en goed gegete em kan ok nog bulle schijte. Moeder aar gezeet da motte allemaol nie zegge, ge wit oe onze Dries is, da komt allemaol bij de pastoor terug.

Bij de nonnekes waren de communiekaantjes twee woensdagmiddaogen wieste oefenen als voorbereiding op de eerste heilige communie over drie weken op zondag in de kerk. Ze aaren precies verteld hoe da ge hoe aande moes vouwe agge naor de communiebaank liep, dan kniele en oe aarmen gekruisd onder ‘t kleed doen. De meskes lienks en de jongens rechts. De leste woensdagmiddag waren ze mee z’n alle naor de kerk gegaon om echt te oefenen. Soeur Theresia aar vor meneer pastoor gespeuld en net gedaon of ze mee de hosties langskwaam, ge moest dan oe oge sluite en oewe tong uitsteke zodat de pastoor daor ons Heer op kon legge. Ok waar verteld da ge der nie op mocht bijte of zo, waant ge aar tenslotte toch onze Lieve Heer in oewe mond. Daarna moesten ze een vor een echt gaon biechte, want ge kon nie oe communie doen agge nog zonde op oe zieltje aar. Sommige waren zo klaor, da wieste gelijk da waren de heilige boontjes, die deejen nooit niks verkeerd, da waren de broekschijters. Toen waar Drieske aon de beurt, hij waar nie bang, mar toch klopte z’n hartje wel wa sneller. Eenmaol achter het gordijntje in de biechtstoel moest ie effekes wachtte, want de pastoor waar eerst aon de aandere kaant de biecht aon ‘t afneme. Dan ineens gieng achter het roosterke het schuifke open, meneer pastoor mompelde iets en maokte mee z’n rechteraand ‘n kruiske. Drieske waar ‘n bietje verbouwereerd en er kwaam niks uit zunne mond, totdat de pastoor op een fluisterende toon zee : zeg het mar manneke, war vor zonde edde gedaon. Het ijs was gebroke, de toon van meneer pastoor was zo zacht en gemoedelijk da Drieske zijn eerste zonde opbiechtte. En ‘t waar gelijk raok want ‘t was ‘n overtreding tegen het zevende gebod : gij zult nie stele. Ok met fluisterende stem ( zodat de aandere da nie konne hore), zee Drieske : ik em bij oons vaoder ‘n sigaar weggehaold en die em ik stiekem opgerookt. Das nie zo mooi zee de pastoor eel zachtjes en vroeg gelijk edde da alleen gedaon of ware de ok nog aandere bij. Nije zee Drieske ik em ‘t alleen gedaon. Toen vroeg de pastoor : hoe komt jou vaoder aon sigaore, da kan toch nie want jullie zijn toch arremoeizaaiers. Drieske trok da op z’n fatsoen want hij wies eel goed wa arremoeizaaiers waare. Da was klootjesvolk, zo arm als de miere. Drieske trok partij vor z’n vaoder en zee : natuurlijk eed ons vaoder sigaore, eel veul zelfs, want hij werkt toch op ‘t sigaorefabriek. De pastoor wies genoeg en sloeg een aandere weg in en vroeg : zijde nie ziek geworre van die sigaor. Ik ben drie daoge misselijk gewiest en ik moes ok nog naor de plee. Nou zee de pastoor, ge zie ‘t wel god straft meteen, ge mot mar nie mir naor da duveltje op oe schouwer luistere mar meer naor den aandere kaant, naor ‘t engeltje, dan zal ‘t wel beter gaon. En wa edde nog meer op oe gewete vroeg de pastoor. Ik em briefkes geschreve en ‘n valse naom opgegeve. Wa stond er dan op die briefkes, toch gin vuile praot zeker. Nije meneer pastoor alleen mar leutige veraoltjes over ne stroper en ‘n polisieagent. Nou da valt dan nogal mee. Was da alles, jao zee Drieske. Nou vor da stele van die sigaor motte de kruisweg bidde en bij iedere staotie drie wees gegroetjes en het onze vaoder en vor alles bij mekaor nog een oefening van berouw. De pastoor mompelde nog wa gaf Drieske zijne zege en daormee vergiffenis over z’n zonden. Toen Drieske z’n kruisweg aon ‘t bidde waar dwaolden z’n gedachten ‘n bietje af, ‘t zou toch nie te lang geduurt emme in de biechtstoel zeker, wa zouen de aandere daor van motte denke. Hij bedacht zelf dat ie daor nie aon mocht denke, want alleen da al waar wir ‘n nieuwe zonde.

Op de zondag van z’n communie zag ie er pontificaol uit, bij kapper Koevoets z’n haor mooi geknipt, zwarte lakschoentjes aon, geblokte kniekousen en een wollen jaske mee daoronder een drollevanger mee visgraot motiefke. Van opoe en opa aar hij ne schone kerkboek gekregen, mee op de kaft in gouwe letterkes ingedrukt de tekst : mijn missaol. Hij zaag er prachtig uit en eel de familie waar trots op ‘t manneke en na afloop thuis kreeg ie van iedereen nog veul cente om in z’n spaorpot te doen.

Het zal ‘n maond laoter gewiest zijn da op ‘n aovond de pastoor op uisbezoek kwaam. Hoe is ‘t zoal bij de familie Poppe, vroeg de pastoor. Het ouw nie over, het ouw nie over, mar we kunnen ‘t rooien. Hoe veul manne edde nou al. Vier meneer pastoor zee moeder Poppe en da is toch een ele zurrig, mar gao toch zitte meneer pastoor en luste misschien wa te drienke, ik denk da er nog wel wa in de fles zit. Vaoder Poppe waar nie zo op die zwartrokke en docht bij z’n eige, jao toe mar schenkt em zunne nek ok nog mar is vol. Toen de pastoor gezete waar mee ‘t borreltje vor z’n neus zij hij en nou nog een goei sigaorke erbij en dan kunne we eens rustig praote. De pastoor voelde lienks en rechts en zee sakkers nou heb ik toch m’n sigaorkes in de pastorie laote ligge. Moeder Poppe gieng naor de spin, pakte een glas en dee daor vor de pastoor enkele sigaorkes in. Ge zit er goed in zee de pastoor tege Poppe, och wie appelen vaort, die appelen eet en wie sigaorkes maokt,die sigaorkes rookt, das nie zo moeilijk. Gelijk aar de pastoor al gezien dat er geen sigaorebaandjes of baanderollekes om de sigaoren zaten, die kwamen dus nie uit de sigaorewienkel docht de pastoor.

O zee de pastoor ge ed de baandjes d’r al afgeaold zien ik, das alleen mar makkelijk, dan kan ik er gelijk ene opsteke. De pastoor stak z’n sigaor op, blies ‘n dikke rookwolk de kaomer in, nipte van z’n borrel. Op da moment gieng de deur open en kwaam onverwachts Drieske binnen. Verschrikt bleef hij in ‘t deurgat staon, zou de pastoor z’n vaoder ingelicht emme over die diefstal van die sigaor, mar da kon toch nie de pastoor aar toch z’n biechtgeheim. Ha daor emme onze communiekaant, hij kan al eel goed biechtte, misschien zit er laoter ok nog wel ‘n pastorke in zee meneer pastoor. Drieske kwam schoorvoetend binnen en zee, ik gaon gelijk mar naor bove want ik em ‘n bietje slaop, bang dat er nog pijnlijke vraoge gesteld zouen worre. Mee dat ie de trap opgieng naor bove liet hij de duer naor de zolder op ‘n kierke staon nieuwschierig als hij was. Stiekem bleef hij boven op zolder bij de trap staon luistere, mar gelukkig wier over die gestole sigaor nie mir gesproke, da waar toch ‘n ele opluchting. Hij hoorde meneer pastoor zegge : ik zie vaoder en moeder Poppe zo weinig in de kerk om de zondagsplicht te vervullen. En oewen Paose em ik oe ok nie zien ouwe. Vaoder Poppe zee als ik den ele week haard gesjoefeld em, dan em ik m’n plicht al meer dan genoeg gedaon zou ik zo zegge. Uit alles bleek da vaoder Poppe nie veul op aar mee ‘t geloof zo gieng da zo nog effekes deur. De pastoor aar al gaauw in de gaote da er nie veul te haole viel, nou ja de sigaor was in elk geval goed.Voordat de pastoor weggieng pakte vrouw Poppe de resterende sigaoren uit ‘t glaske en gaf ze aon de pastoor, vor vanaovond zee ze. Denkt over alles wa da ik gezeed em nog mar is goed nao zee de pastoor, over nie al te lange tijd kom ik wir ‘s langs om te hore oe ‘t gaot. En agge nog es sigaoren in de aonbieding ed, dan hou ik me aonbevole. Ne goeie aovond verder saome.

Vaoder Poppe waar helemaol over de keutel en zee, de volgende keer kan hij z’n eige borrels en sigaore meebrenge, want hier is ie uitgedronke en gezope. Hoe dat ie ‘t wit da weet ik nie, mar hij komt alleen mar vor sigaore en aanders niks.

Toen begreep Drieske ed elemaol, door eerlijk te biechten wies de pastoor da z’n vaoder veul sigaore aar en om van z’n zonde verlost te worre aar hij z’n vaoder zonder ‘t zelf te wille veraoje. Hij zou ‘t nooit aon niemand vertelle, da waar ons klein pastorke z’n biechtgeheim. Da was toch nie mooi van meneer pastoor om zo op die manier misbruik te maoke van ‘t biechtgeheim. Voordat Drieske naor bed gieng knielde hij voor ‘t kruisbeeld en bad om vergiffenis en zee tegen onze Lieven Heer dat ie zo nie bedoeld aar. Vermoeid van overpijnzingen viel Drieske in ‘n diepe slaop.

De eerst volgende eerste vrijdag van de maand ging heel de klas wir te biechtte, zo ok Drieske. Nao alles wat er gebeurd waar, zag hij er toch wel tegenop. Achteraf waar ‘t meegevalle, ‘n paor kleine zonden en de pastoor aar alleen mar gevraogd ofdat hij van de sigaoren af was gebleve, en of z’n vaoder nog sigaoren op vooraod aar. Da weet ik nie zee Drieske, waarmee hij z’n eerste leugen in de biechtstoel dee. Zeg mar tegen vaoders da ik van de week nog wel ‘s langs kom. En vor die zonde die ge ed gedaon, nou voruit drie wees gegroetjes en verder goed oppassen en braof zijn.

Nog gin drie daoge laoter was de pastoor alweer op huisbezoek. Luste ‘n bakske koffie meneer pastoor zee vrouw Poppe, en ze schonk ‘t gelijk mar in. Vaoder Poppe aar noch zo afgesproke mee moeders al komt ie nog honderd keer ge gift em gin sigaore mir en ok gin borrels, en vaoders wil was op da punt wet. De conversaotie liep stroef en het duurde dan ok nie lang of de pastoor zij ik gaon as goeie herder mar is naor ‘t volgende adres. Ne goeiend aovond verder.

De week daarna, na de dagelijkse werkdag op ‘t sigaorenfabriek werd Poppe bij het verlaoten van ‘t terrein aongesproke door de portier. En wa in nog gin jaore bij iemand was gebeurd, gebeurde toen, Poppe werd gecontroleerd. Hij moest zijn tas openmaoken. Wa zoekte vroeg Poppe. Opdracht van de directie zee de portier droog. Ook de weken daarna wier hij veelvuldig gecontroleerd. De directie had aanwijzingen, ja ze wisten het heel zeker dat Poppe dagelijks sigaoren mee nam, mar toch konden ze hem niks maoken, want telkens konden ze niks bij hem vinden. Poppe zelf wies heel goed uit welke hoek de wiend waaide en moest er maar es goed om lache om die stomkoppe. S’aovonds onder ‘t ete waar hij d’r mee moeders over aon ‘t praote. Ik ben vanaovond wir gecontroleerd of ik gin sigaore uit ‘t fabriek smokkelde zee Poppe. Drieske die ok aon tafel zaat luisterde mee grote oren mee. Da pastorke, dieen zwartrok probeer me d’r in te luize omdat hij hier gin sigaore kan versiere. Stopt er dan ok mee zee moeder. Da zal ze nie lukke om me te pakke ik ben ze te rap af.

Ze wisten vast en zeker da Poppe sigaore meenam, het werd een soort prestige kwestie. De ene partij wou nie opgeve en de andere partij wou hem pakke. Veul sigaoremaokers wisten hoe Poppe het versierde, maar niemand onder de sigaoremaokers zou hem veraoje, want ze namen zelf ok dikwijls een paor sigaorkes mee.

Tot op een zekere dag Poppe toch vor de bijl gieng, bij het verlaote van het terrein ging Poppe om te koeieneren al mee z’n geopende tas naor de portier.

Kom mar is naor binne in de portiersloge. Binnen gekomen waren daor de directeur en ook de afdelingschef aonwezig. Da van die tas da kennen we al mar gift oe drienkenskruik mar is. De afdelingschef pakte de kruik snokte de bodem eruit en daor vielen tien sigaoren vor de voeten van de directeur op de grond. Edde hier noch wa op te zegge Poppe, we zullen aongifte doen en hierbij edde op staonde voet ontslag. Ok wil ik nog uiszoeking laoten doen om te kijken hoeveul da ge gestolen ed. Achteraf bleek dat de chef opdracht aar gekrege om bove Poppe ‘n gaotje in ‘t plafond te bore om te achteraole hoe Poppe em da flikte en zo waren ze d’r achter gekomme.

Thuis gekomme tierde en woeide Poppe dat de honde er gin brood van lusten.

Ik em toch al dikwijls gezeed houd er mee op vor ‘t fout gaot, vroeg of laot worde gepakt, en ziede nou is ‘t zover, jammerde vrouw Poppe, en nou ok nog zonder waark en laoter nog vor ‘t gerecht. Ik weet nou ok nie oe ‘t verder mot. Da zien we dan wel wir, hou doe gejammer nou mar.. Drieske aar da alles aongehoord en wies precies wie en wa dat de oorzaok waar van vaoders ellende : meneer Pastoor mee z’n biechtgeheim. Dieen zwartrok aar uit de biechtstoel geklapt omdat ie z’n sigaorkes nie kreeg. Ok zelf zaat hij mee een groot geheim, het geheim dat hij z’n eigen vaoder er ongewild aar bijgelapt.

Foto: De biechtstoel in de Sint-Lambertuskerk te Wouw, 1915, collectie West-Brabants Archief.