Voor de tentoonstelling TONG IV Send in the clowns maakte Gijs Assmann een serie nieuwe beelden. Centraal thema in deze werken is de relatie tussen persoonlijke bevrijding, gender en geweld. De kunstenaar reageert op een zogenaamde Bevrijdingsrok. In 1946 ontwikkelde Mies Boissevain-van Lennep in opdracht van het Nationaal Instituut het idee van de nationale feestrok (of bevrijdingsrok). Ter voorbereiding op bevrijdingsparades, waarin mannen zouden deelnemen in militaire kleding, ontwierp zij de feestrok als uniform voor vrouwen.
Symbool voor saamhorigheid
Boissevain-van Lennep stelde voorschriften op voor het maken van een bevrijdingsrok. Uitgangspunt was het idee om rokken te maken uit allerlei stukje textiel, die voor de drager een symbolische waarde hadden, zoals stukken van kleding van in de oorlog overleden familieleden. Enerzijds moest het samenvoegen van de stofresten, de wederopbouw en de vernieuwing van Nederland verbeelden, anderzijds kregen de vrouwen tijdens het handwerken de gelegenheid hun eigen oorlogservaringen te verwerken. Het gezamenlijke dragen van een rok zou het saamhorigheidsgevoel van de vrouwen versterken. In al hun verscheidenheid leken de rokken toch op elkaar. De filosofie daarachter luidde dat je standsverschillen niet moest kunnen zien: Eenheid in veelheid, nieuw uit oud, opbouw uit afbraak en één dracht maakt eendracht. Het Nationaal Instituut trachtte op deze manier van deze rok, naast persoonlijke herinnering, ook een teken van nationale saamhorigheid te maken.
Persoonlijke feestrok
Gijs Assmann maakte voor TONG IV zelf een feestrok die zijn persoonlijke bevrijding visualiseert. De rok is samengesteld uit een witte trouwjurk (buitenzijde) en een zwarte Spakenburger rouwrok (binnenzijde). De buitenzijde van de rok is gedecoreerd volgens de voorschriften van Gegevens over het vervaardigen van de nationale feestrok die Mies Boissevain-van Lennep kort na de oorlog opstelde: effen driehoeken aan de onderkant en een effen band aan de taille, gecombineerd met een nageborduurde stempel van het Nationaal Instituut. Aan de binnenzijde van de rok zijn de namen van de (ex-) geliefden van de kunstenaars geborduurd.
Eerbetoon aan de liefde
Deze rok is een eerbetoon aan de liefde en draagt de overtuiging uit dat geluk en groei in het leven alleen mogelijk zijn in relatie met en door anderen. De personen achter de geborduurde namen worden geëerd op een plek die normaal gesproken alleen voor de drager bekend is. Is de rok een middel waarmee Assmann zich kan inleven in die ander. Gender en gender fluïditeit krijgt met dit werk een groteske en waarachtig doorvoelde invulling.
Vrijheidsmuseum
We kregen de bevrijdingsrok in bruikleen van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek. Dit museum ligt dicht bij Duitsland en midden in het gebied van twee van de belangrijkste operaties aan het Westfront tijdens WO2: Market Garden en Veritable. De bezoekers beleven het boeiende Verhaal van Oorlog en Vrijheid zonder Grenzen in zowel Nederland als Duitsland, Europa en daarbuiten. Er is nooit één verhaal. De Tweede Wereldoorlog krijgt in het museum vanuit verschillende perspectieven een veelzijdig gezicht, in samenhang met de 20e eeuw en de actualiteit. De bezoeker wordt uitgedaagd kritisch na te denken over vrijheid toen en nu, vol beleving, interactiviteit en museale topstukken. Ook het duurzame gebouw zelf, de 12 meter hoge Dome, is een attractie en heeft een sterke gelijkenis met een enorme parachute. Het terras biedt een panoramisch uitzicht over het historische landschap van toen.
